Στη Νάουσα αναπόσπαστο κομμάτι των εκδηλώσεων της Αποκριάς είναι το έθιμο "Μπούλες" - ή αλλιώς, "Γενίτσαροι και Μπούλες".
Πρόκειται για ένα πολύ παλιό έθιμο/δρώμενο με βαθιές ρίζες, στο οποίο έχουν ενσωματωθεί στοιχεία της τοπικής παράδοσης και των ηρωικών αγώνων. Την μεγαλύτερη ακμή του τη γνώρισε στα τέλη του 19ου και στις αρχές του 20ου αιώνα και διατηρείται αναλλοίωτο ως τις μέρες μας.
Οι τελεστές είναι νέοι άνδρες. Τη γυναικεία μορφή (νύφη-μπούλα) την υποδύεται άνδρας επίσης.
Γεμάτο από συμβολισμούς, το έθιμο χαρακτηρίζεται από πειθαρχία και διέπεται από συγκεκριμένους κανόνες: τα πάντα (ντύσιμο γενίτσαρου και μπούλας, μάζεμα μπουλουκιού, προσκύνημα/Ζαλιστός, δρομολόγιο, μουσικό ρεπερτόριο, χοροί, όργανα, συμμετέχοντες) γίνονται με προκαθορισμένο τρόπο εδώ και αιώνες, ακολουθώντας το πατροπαράδοτο τελετουργικό.
Το έθιμο ξεκινάει την πρώτη Κυριακή της Αποκριάς, συνεχίζεται την Δευτέρα, επαναλαμβάνεται την Κυριακή της Αποκριάς (Τυρινής) και συνεχίζεται την Καθαρή Δευτέρα και την Κυριακή της Ορθοδοξίας.
Σε όλο το κέντρο της Νάουσας και ως τα όρια της παλιάς πόλης, αντηχεί ο ήχος του ζουρνά και ο βαθύς ρυθμικός ήχος του νταουλιού. Τα δύο αυτά όργανα συνοδεύουν πάντοτε τα μπουλούκια κάθε συνοικίας. Οι συμμετέχοντες νέοι περιδιαβαίνουν τα στενά χορεύοντας στις γειτονιές, ακολουθούμενοι από τα όργανα και συνοδευόμενοι από κόσμο.
Το μπουλούκι έχει συγκεκριμένη διάταξη: προηγούνται τα πιο μικρά αγόρια που δεν φορούν τον "πρόσωπο" (τη χαρακτηριστική μάσκα) και ακολουθούν τα μεγαλύτερα. Μετά τοποθετούνται οι νεότερες Μπούλες, στη μέση περίπου αυτές που κρατούν τη νύφη-Μπούλα και τελευταίες οι παλαιότερες και ο αρχηγός του μπουλουκιού. Ακριβώς πίσω από τον αρχηγό ακολουθούν οι οργανοπαίκτες, για να παίρνουν εντολές ως προς το ρεπερτόριο. Σε όλους τους κατεξοχήν ανδρικούς χορούς η νύφη-Μπούλα συμμετέχει ελάχιστα, κινούμενη συμβολικά.
Οι παραπάνω πληροφορίες προέρχονται συνδυαστικά από την επίσημη ιστοσελίδα του Δήμου Ηρωικής Πόλης Νάουσας, από το Εργαστήρι "Κονάκι" στη Νάουσα, την Βικιπαίδεια, καθώς και από την προσωπική μου πληροφόρηση και εμπειρία. Σας παρέθεσα συνοπτικά τα βασικά, για να σας βοηθήσω να καταλάβετε λίγο το τι συμβαίνει τις μέρες της Αποκριάς στη Νιάουστα (όπως επίσης ονομάζεται η πόλη - όνομα παλιό και ένα από τα πρώτα που της έδωσαν οι κάτοικοί της).
Το έθιμο της Μπούλας όμως έχει πάρα πολλά επιμέρους στοιχεία, το καθένα με ξεχωριστό ενδιαφέρον. Είναι αδύνατο να τα αναφέρω όλα τους εδώ. Γι΄αυτό σας καλώ, αν βρείτε το χρόνο, να διαβάσετε τη σχετική σελίδα της Βικιπαίδειας. Θα τη βρείτε εξαιρετικά κατατοπιστική όσον αφορά το έθιμο και κατά συνέπεια πολύ ενδιαφέρουσα.
Οι φωτογραφίες που είδατε λήφθηκαν την περασμένη Κυριακή, την ώρα που τα μπουλούκια περιδιάβαιναν τις γειτονιές. Είναι όλες τραβηγμένες από ψηλά, καθώς βρισκόμουν σε μπαλκόνι.
Κάπου ανάμεσα στους Γενίτσαρους διακρίνονται και οι νύφες-Μπούλες δύο διαφορετικών μπουλουκιών. Τα ρούχα τους διαφέρουν χρωματικά.
Καλές Απόκριες σε όλους και καλή Σαρακοστή!